We hebben er 2 jaar voor gevreesd, en voor gewaarschuwd. Polarisatie is een spiraal die ergens heen leidt. Geweld met name.
De verkettering van elke, ook redelijke, oppositie. De schandpaal waaraan deze oppositie werd genageld. Het framen van iedereen als “complotdenkers”, “antivaxers” en “wappies”. Het opzetten van de mensen tegen die “gevaarlijke idiote critici”, die egoïstisch de dood van een ander verkozen boven de beperking van hun vrijheid. Ze moeten wel extreemrechts zijn, want Van Ranst is links. Het uitsluiten van de critici uit het debat. Het heeft allemaal zijn werk gedaan.
Of denkt u dat zoiets allemaal onschuldig is? Dat de “collaterale schade” van zo’n hoogst risicovol omgaan met de normale democratische omgangsvormen – het open debat, het pluralisme - geen gevolgen heeft? Ik heb er alvast in april 2020 de voorzitter van een Vivaldipartij van verwittigd: “U weet niet tot wat deze ontwrichting van onze samenleving gaat leiden”. Ik heb alvast aan de VRT schoon gevraagd om de critici niet allemaal in één zak van de “complotdenkers” te steken en daarmee de polarisatie nog erger te maken. Maar het bleef oorverdovend stil.
We spreken ons niet uit over wat er in Merksem precies is gebeurd. Dat moet het onderzoek uitwijzen. Gevoerd met inspraak van de familie in dat proces. Wat we met zekerheid wel zien, dat is radicalisering van het gedachtengoed, de reactie van de overheid, en het geweld. Dat is voldoende op zich voor een analyse die daartoe is beperkt.
Een heel diverse groep mensen heeft elkaar gevonden op één gemeenschappelijk punt: de coronamaatregelen trokken op niets. Vanuit welke visie die heel diverse groep mensen dat ook vond. Dat gaat van harde rationele wetenschappers die de wetenschappelijke grondslagen van de maatregelen onwetenschappelijk vonden. Tot lieden die denken dat de UFO’s op aarde het voor het zeggen hebben. Een aantal mechanismen heeft de radicalisering binnen deze groep, die de voorbije maanden nog is toegenomen, versterkt en in de hand gewerkt.
- De diabolisering van de hele groep. De coronamaatregelen zijn per definitie de beste keuze om doden te vermijden. Wie kritiek heeft op de maatregelen is des duivels, egoïstisch, idioot, en wil graag dat de bomma sterft eerder dan vrijheid op te geven.
Als gaandeweg dan blijkt dat de basisstelling, met name dat de maatregelen prima waren, eigenlijk gewoon fout was, dan heeft de hele groep gelijk. Dat betekent dat ook wie gelooft in de UFO’s gelijk heeft wat het hoofdpunt betreft. Dat grote gelijk geeft meteen ook meer geloofwaardigheid aan de achterliggende verschillende visies. De UFO’s krijgen ook een stuk meer geloofwaardigheid. Dat heet het “halo-effect”. Daartegenover staat dat diegenen die zo agressief een verkeerd uitgangspunt hebben verdedigd, niet verbaasd moeten zijn dat ze een agressieve tegenreactie krijgen. Goed te praten? Neen. Net zoals de agressie tegen de critici niet goed te praten valt.
- Censuur van elke redelijke oppositie. Harde wetenschappers die kritiek hebben worden in discrediet gebracht. Hun artikel worden geweigerd in de grote tijdschriften. De oppositie die zich op deze wetenschappelijke kritiek baseert, wordt genegeerd en publiek in discrediet gebracht zonder verweer.
De kritiek kan niet worden gekanaliseerd. Er is geen publiek debat. Redelijke of correcte kritiek krijgt geen kans. Er kan geen onderscheid worden gemaakt tussen terechte en niet terechte kritiek. Alle argumenten krijgen eenzelfde waarde. Met name “idioot”. Maar daarom voor zoveel mensen gewoon waar. Omdat ze zien dat de maatregelen inderdaad niet werken zoals beloofd. De radicale gedachten, de UFO’s inbegrepen, worden evenwaardig aan de meta-analyses en retrospectieve studies van Professor John Ioannidis.
- Gebrek aan argumentatie. De wij-tegen-zij retoriek. Er bestaan maar 2 kampen. Eén van de fervente aanhangers, en één van de fervente critici.
Wie bij de aanhangers van de maatregelen een woord van kritiek uit, wordt meteen een “antivaxer”, “complotdenker” of “wappie” en vliegt naar het ander kamp. Omgekeerd ook. Wie bij de critici een woord van kritiek uit op welke gekke argumentatie tegen de maatregelen ook, die wordt meteen “controlled opposition”. De opdeling in 2 kampen zorgt ervoor dat interne kritiek tegen extreme argumenten binnen de groepen wordt tegengewerkt.
Elk van deze 3 mechanismen leiden tot een grotere aanvaarding en verspreiding van radicaal gedachtengoed. En radicaal gedachtengoed leidt tot een grotere nervositeit bij de overheid. Soms zelfs tot erger. Dat is wat het onderzoek ook moet uitmaken. Heeft men geprobeerd om met een Himar op een mug te schieten? Maar wat nu al vaststaat is dat de regering, de Infocel, de Van Ransten van deze wereld, de grote media en de VRT eens diep mogen nadenken over de collaterale schade die ze veroorzaakt hebben. Mensenrechten zijn fundamenteel voor iets. Wie daaraan raakt, zaagt aan de poten van de democratische samenleving. Hetzelfde geldt voor de zuur bevochten democratische principes als het pluralisme, het publiek debat en het verbod op censuur.
Maar dat was alweer collaterale schade waar de silowetenschappers geen rekening mee hebben gehouden. Alles moest wijken voor “het virus”. En nu? Is er een dode gevallen.
Intussen hanteert overheidsadviseur Van Ranst verder het “wappie-discours”, gaat het negeren van de coronacritici op TV en in de krant gewoon door, en wordt er vooral geen debat georganiseerd. Merksem, zo vrezen we, zal daarom niet het eindstation zijn van de polarisatie.
