Het is altijd ontzettend moeilijk om in een gerechtelijk dossier onmiddellijk na de feiten iets te zeggen over deze feiten. Tal van hypotheses zijn mogelijk. Het onderzoek is geheim. Tijdens zo’n onderzoek kan nog heel wat aan het licht komen. De ervaring leert dat zelfs tot op het hof van assisen of tot voor de correctionele rechtbank, of zelfs nog later, feiten kunnen opduiken die een heel ander licht werpen op een zaak. Of Yannick uit Merksem daadwerkelijk “extreemrechts” was, of hij daadwerkelijk een “soeverein” was en of hij daadwerkelijk van plan was een aanslag te plegen. Het moet allemaal onderzocht worden. Hetzelfde geldt voor het politieoptreden. Wat was de precieze opdracht en aanleiding daarvan? Was het gebruikte geweld proportioneel? Wat was precies de reactie van Yannick zelf? Daarvoor dienen onderzoeken.
De aandacht meer in het algemeen voor de gedachten rond soevereiniteit verdienen wel toelichting, en een ernstige waarschuwing. De illusie koesteren zich te kunnen ontdoen van het overheidsgezag, kan gevaarlijke proporties aannemen.
Al decennialang bestaat er in de Verenigde Staten een “sovereign citizens movement”. In de VS staat die beweging op de terrorismelijst. Immers had één van hun “leden” betrokken was bij de Oklahoma bombing. Sovereigns zijn mensen die denken dat het mogelijk is zich te onttrekken aan het overheidsgezag. De totaal verkeerde juridische theorie die daarvan de basis is, gaat ervan uit dat de overheid een contractspartij is. Contracten kunnen beëindigd of opgezegd worden. En dus zijn er mensen die aangetekende brieven sturen aan één of andere administratie en dat daarmee de zaak gebakken is. De overheid heeft over hen niets meer te vertellen. Zij sturen hun nummerplaat in bijvoorbeeld, en denken zonder nummerplaat te kunnen rondrijden. Of ze doen overtredingen en zeggen aan de politie dat die niets over hen te zeggen heeft. Hetzelfde zeggen ze dan aan de rechters, gepaard gaand met een hele ingewikkelde juridische uitleg die kant noch wal raakt. Met als gevolg dat ze wat meer boete of gevangenisstraf krijgen.
In hetzelfde verhaal komt vaak ook voor dat het nummer op onze identiteitskaart eigenlijk een bankrekeningnummer zou zijn. Als men zich soeverein verklaart, dan heeft men recht op een “trustfonds” van 1 miljoen euro. Tot op vandaag is er uiteraard nog niemand die de ontvangst van dat bedrag heeft mogen vieren.
In veel minder extreme mate proberen mensen bij zichzelf een status van vrijheid te creëren tegenover de overheid die te zeer als controlerend en bemoeizuchtig wordt ervaren. De coronamaatregelen hebben die beweging op gang gebracht. Mensen voelden zich door de overheid tot diep in hun privéleven beperkt en gecontroleerd. Om zich daar emotioneel tegen te beschermen ontwikkelen ze een geestelijke status waarbij ze zichzelf wijsmaken dat de overheid hen niet kan raken. Dat lukt vaak ook vrij aardig en mensen gaan zich daardoor ook beter en vrijer voelen. “Ik sta in mijn kracht”, vermelden ze dan op sociale media. Ook zij noemen zichzelf dan vaak “soeverein”. Dat soort van soevereiniteit staat ver af van de formele soevereiniteit die de verkeerde brievenschrijvers aan de administratie zichzelf toedichten.
Cruciaal is dat de gedachte zich te kunnen hebben terugtrekken van het overheidsgezag, een irreële gedachte is. De mensen zijn zich daarvan beter bewust. De overheid heeft wel nog steeds gezag over de mensen. Via de politie, het gerecht, de belastingen, de werking van wetten en besluiten. Wie die regels niet volgt, riskeert boetes, gevangenisstraf, politieoptreden, beslag, en een hoop problemen.
Bij contact met de overheid ervan uitgaan dat het gezag er niet meer is, kan gewoon gevaarlijk worden. Dat is zoals de Afrikaanse krijger die denkt dat met een paar bezweringen de kogels zijn lichaam niet meer kunnen raken, en die dan blij in de frontlinie gaat staan. Een lichaam dat kogels ombuigt, dat bestaat alleen in fantastische films.
Vandaar dat het noodzakelijk is de mensen heel duidelijk te maken dat ze zichzelf in gevaar brengen als ze in gekke illusies gaan geloven op vlak van soevereiniteit tegenover het overheidsgezag.
Wie wil werken aan meer echte vrijheid, die kan dat bereiken door aan politiek te doen. In de brede zin van het woord. Door op te komen voor meer mensenrechten en minder bemoeienissen van de overheid. Dat kan door binnen burgerbewegingen het democratisch debat aan te gaan, door medestanders te zoeken of door zich verkiesbaar te stellen. Wat evident vereist dat er een overheid is die dat debat toelaat.
Waarmee meteen de cirkel rond is. De vertaling van kritiek heeft noodzaak aan de mogelijkheid het democratisch debat aan te gaan. Als dat niet mogelijk is, dan groeit de frustratie, dan groeit het geloof in absurde fantasieën, en dan gebeuren er ongelukken.
