Naar een nieuw
sociaal eenheidsstatuut

In de huidige welvaartsstaat die België is, is de sociale zekerheid de grootste uitgavenpost.  Meer bepaald de inkomensvervangende uitkeringen. Die zijn er onder allerlei vormen. Om er een paar te noemen: de pensioenen, de uitkeringen voor zieken en invaliden, de werkloosheidsvergoedingen, de vergoedingen voor failliete ondernemers, het leefloon, de moederschapsuitkering en de sluitingsvergoeding.   Al deze stelsels hebben tal van regels, uitzonderingen, administraties om alles geregeld te krijgen, overlegstructuren, inmenging van vakbonden en ziekenfondsen. De aan de inkomstenzijde zijn er de bijdragen in de sociale zekerheid die onderscheiden zijn van de belastingen.  Zij vormen een feitelijke belasting die alleen op arbeid wordt gevestigd. Een hoop rompslomp dus.  Geen wonder dat er mensen zijn die in deze doolhof de weg kwijtraken.

 

Het stelsel creëert veel ontevredenen.  Dat komt voornamelijk omwille van de onevenwichten.  Het gevolg van allerlei compromissen, wafelijzerpolitiek en een hoop gesleutel door “overleg” in het “middenveld”.  Wie aan de onderste trede van de ladder hangt krijgt geld maar kan daar geregeld nauwelijks mee rondkomen.  Ouderen die te weinig ruimte hebben omwille van een te klein pensioen om behoorlijk te leven.  Behoeftige ouderen die angst hebben voor de kostprijs van een behoorlijke ouderenzorg als ze die nodig hebben. Alleenstaande ouders met kinderen die terugvallen op een uitkering.  Het zijn allemaal categorieën mensen die het ondanks deze uitkeringen moeilijk hebben. Omgekeerd zijn de laagste lonen zo laag, dat ze nauwelijks verschillen van de uitkeringen.  Daarom gaan er stemmen op om de uitkeringen te beperken.  Waardoor een aantal mensen het nog moeilijker gaat krijgen. De vergrijzing dreigt het stelsel van de sociale zekerheid onbetaalbaar te maken. Iedereen weet dat er iets moet gebeuren. De jaarlijkse toename van de kosten bedraagt meer dan het dubbele van wat we eigenlijk min of meer aankunnen.  Toch gebeurt er niets.  De politiek is stilgevallen.  De regering kondigde hervormingen in het pensioenstelsel aan, maar die komen er gewoon niet. 

 

Vrijheid wil een grondige vernieuwing van het hopeloos verouderde stelsel van sociale zekerheid in ons land.  Die vernieuwing steunen we op 4 principes.

 

Vereenvoudiging.  Het nieuwe stelsel moet eenvoudig zijn, goedkoper om te beheren, transparant en voor iedereen gemakkelijk te begrijpen.    

 

Vrijheid en verantwoordelijkheid.  Bijdragen aan de samenleving doe je door te werken.  Kan je niet werken, dan proberen we daaraan te samen verhelpen.  Wie echt helemaal niet kan werken krijgt een vervangend inkomen.  Maar de mensen zijn ook vrij om niet te willen werken.  In dat geval is het normaal dat ze ook niets terugkrijgen.

 

Duidelijke afspraken.  De sociale zekerheid is er niet om misbruikt te worden.  Het is toegelaten om niet te willen werken. Kunnen werken, maar niet willen en toch een uitkering proberen bemachtigen, dat zal niet lukken.  Van de andere kant is het niet gepast dat de overheid spelletjes speelt met de mensen.  In het nieuw stelsel hoeft de werkloosheidsvergoeding niet in de tijd te zijn beperkt om mensen aan te zetten om te werken. 

 

Dit korte essay heeft niet de ambitie alle details of de omvang van de vergoedingen te bepalen.  Het is de bedoeling een totaal nieuwe en werkbare structuur aan te reiken.  De details en de omvang van de vergoedingen bijvoorbeeld zal later wel bepaald worden, afhankelijk van de economische en sociale toestand op dat moment.

 

​

De drie Mensen.  

 

In het klassiek administratief jargon van de 20ste eeuw zijn de mensen onverdeeld in “statuten”.  Wel, Vrijheid wil de mensen centraal stellen in de politiek en deelt de mensen op in … mensen.

 

Mensen die willen werken.  Dat zijn de mensen die willen werken en kunnen werken omdat ze niet ziek zijn of gehandicapt of de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt.  De WW’ers.

 

Mensen die niet kunnen werken.  Mensen die ziek zijn of gehandicapt.  Mensen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt en waarvan we aanvaarden dat ze door hun leeftijd niet meer kunnen werken en niet meer hoeven te werken. De NW’ers.

 

Mensen die geen goesting hebben om te werken. Dat zijn mensen die kunnen werken omdat ze niet ziek zijn of gehandicapt, maar geen zin hebben om te werken. De GG’ers: Geen Goesting.

 

Alle statuten, regels, voorzienigen, uitzonderingen … worden allemaal teruggebracht tot deze 3 Mensen.

 

 

Mensen die willen werken.

 

Tot de mensen die willen werken, behoren de huidige ambtenaren, de werknemers en de zelfstandigen.  Dat verschil valt gewoon weg.  In het nieuwe sociaal stelsel zijn zij allemaal gelijk.  Dat is fair en het bespaart een hoop werk en administratie.

 

Wie wil werken zal werken.  We laten niemand in de steek en schuiven niemand sociaal opzij.  Iedereen die wil werken krijgt werk.  Thuis zitten omwille van werkloosheid is er niet meer bij.  Wie zijn of haar werk verliest krijgt binnen de 2 maanden een “Speciale opdracht” van de overheid.  “Gemeenschapsdienst” noemen de socialisten en de liberalen dat oneerbiedig.  Vrijheid vindt het een privilege dat mensen die een uitkering krijgen zullen worden ingezet om de samenleving naar een hoger niveau te tillen.

 

Die “speciale opdracht” zal ook speciaal zijn.  Niet zomaar de parken of de straat gaan vegen.  Neen.  De overheid gaat nieuwe werven openen.  Werk dat maatschappelijk zeer nuttig kan zijn maar nu bij gebrek aan budget gewoon niet wordt gedaan.  Werk om de samenleving klaar te maken voor de toekomst.  Werk dat de mensen die eraan deelnemen enthousiasmeert en hen aanzet om regulier werk te vinden. We denken daarbij nu al aan de volgende 5 voorbeelden:

 

• Het graven, bouwen en ontwikkelen van zwemvijvers en infrastructuur rond Brussel. Daarna de uitbating van die zwemvijvers.

• Het uitwerken, uittekenen en bouwen van een totaal nieuwe veilige en comfortabele infrastructuur in het hele land voor kleine elektrische voertuigen en snelle fietsen.

• Begeleiding van migranten om beter in de Belgische samenleving te integreren.

• Isolatie van huizen waarin arme mensen wonen.

• Ondersteuning van de culturele sector.

 

 

Op die manier worden werkloze mensen zinvol ingezet.  Ze zullen iets betekenen in de samenleving waaraan ze actief kunnen mee bouwen.  Werkloze mensen thuis laten zitten is volstrekt asociaal.  Op 2 maanden moet het perfect mogelijk zijn om een nieuwe werkloze medemens zo optimaal mogelijk in te zetten op deze werven.

 

De vergoeding voor dat werk zal lager zijn dan de vergoeding voor regulier werk.  Maar voldoende om een normaal leven te lijden.   Zo blijft er een aanzet om regulier werk te vinden.  Het is niet de bedoeling dat mensen blijven zitten in de overheidsopdrachten.  Hoe leuk ze dat ook gaan vinden.

 

De controle op zwart werk zal een stuk minder kunnen.  Gezien iedereen aan het werk is, zal er niet veel tijd meer zijn voor zwart werk.  Zo bouwen we een samenleving waarin organisatorische maatregelen die een meerwaarde zijn voor iedereen, ook nog eens minder controle en administratie noodzakelijk maken. bi

 

Voor mensen die zorgen voor kinderen in hun gezin wordt een bijzondere regeling uitgewerkt. Aanvaard kan worden dat zij afhankelijk van het aantal kinderen, een deel van hun werktijd besteden aan de zorg voor de kinderen.  Te verdelen onder elkaar zoals ze dat zelf willen.  Deze mensen zijn samen mensen die willen werken.

 

​

Mensen die niet kunnen werken.

 

 Wie ziek of gehandicapt en daardoor niet kan werken krijgt een inkomensvervangende vergoeding.  Een vergoeding die hen in staat stelt om een normaal leven te lijden.  Geen excessen, maar ook geen vergoedingen die zo beperkt zijn dat mensen nauwelijks rondkomen.  

 

Hetzelfde geldt voor wie de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt en ervoor kiest om niet te werken.  Van de mensen die genoeg hebben gewerkt, verwachten we niet dat ze toch nog gaan werken.  Het zal uiteraard belangrijk zijn te bepalen waar die pensioengerechtigde leeftijd ligt.  Optimaal op basis van de levensverwachting in de sector of de sectoren waarin iemand heeft gewerkt.  Wie een minder lange levensverwachting heeft, mag vroeger op pensioen.

 

Binnen het stelsel van vergoedingen voor de NW’ers zullen er uiteraard verschillen zijn.  Mensen met een zware handicap zullen meer kosten hebben dan wie twee maanden ziek is door een lastige griep.  Dat is een kwestie van naast de inkomsten-vervangende uitkering ook een goed stelsel te voorzien voor de vergoeding van kosten die ziekte en beperkingen met zich meebrengen. Idem voor de ouderlingen die intense zorg nodig hebben.  Niemand mag zich daarover zorgen hoeven te maken.

 

Voor iedereen is één basisuitkering voorzien die hoog genoeg moet zijn om een normaal leven te lijden.  Die basisuitkering wordt op gelijke hoogte gebracht voor al wie niet kan werken. Ongeacht waarom zij niet kunnen werken. Boven deze basisuitkering kan iedereen aanvullen.  Zo kan er worden bijbetaald voor een hoger pensioen, of voor een hogere uitkering bij ziekte of invaliditeit.  De stelsels van de aanvullende uitkeringen kunnen zowel privé als door de overheid worden georganiseerd.  Die aanvullingen kunnen gelden voor één persoon, of voor verschillende personen in één gezin.  In de overgangsfase krijgen de huidige gepensioneerden een basisvergoeding en een aanvulling waardoor hun pensioen gelijk is aan hun pensioen op vandaag.  Die aanvulling wordt beschouwd als een aanvullende uitkering die er is op basis van de opbouw onder het oude stelsel.  De nieuwe gepensioneerden komen dan in de komende jaren terecht in een gemengd stelsel.  Daardoor gaan de aanvullingen  die worden betaald in de loop der jaren een belangrijkere rol spelen.

 

Het is immers belangrijk om de overgang naar het nieuwe stelsel zo te organiseren dat de mensen daar het minste last en de meeste voordelen van hebben.

 

Mensen die geen goesting hebben om te werken. 

 

 Dat mag.  Renteniers of bijvoorbeeld mensen die gewoon niet graag werken.  Iedereen heeft recht op luiheid. Zij krijgen … niets.   Behalve een basispakket geneeskundige verzorging.  We gaan niemand laten sterven uiteraard.

 

Wie geen goesting heeft om te werken, hoeft ook niet te rekenen op een pensioen.  Door die keuze te maken is het mogelijk dat mensen op latere leeftijd echt wel in moeilijkheden terechtkomen.  Voor hen is er een minimaal pakket te voorzien zodat ze kunnen overleven, maar niet meer dan dat.  Afspraken zijn afspraken.

 

 

De mengelmoezen.

 

 Het is beslist denkbaar dat mensen tot 2 of zelfs 3 groepen behoren.  Er zijn bijvoorbeeld mensen met een beperkte handicap.  Of mensen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, maar toch nog willen werken – en kunnen werken.  Er zullen ook mensen zijn die deeltijds geen goesting hebben om te werken.  In de uitwerking van de rechten die gelden in elke groep zal voor deze mengelmoezen een regeling worden voorzien.

 

Zo zullen gepensioneerden deeltijds hun pensioen kunnen opnemen, waaronder zeker hun aanvullingen waarvoor ze betaald hebben.  En al dan niet een stuk van hun basispensioen.  Zij kunnen dan door te werken verder opbouwen, wat nu niet kan. 

 

De uitwerking van die mengelmoezen is er in een optimale wereld op gericht om de mensen aan te zetten tot werken zonder de eerbied te verliezen tegenover zij die al genoeg hebben gewerkt. 

​

 

De fiscalisering van de sociale bijdragen.

 

Omdat er geen verschillende statuten meer zijn voor ambtenaren, werknemers en zelfstandigen, heeft het geen zin meer om afzonderijke sociale bijdragen te heffen.  De financiering van de sociale zekerheid wordt gewoon een onderdeel van de globale fiscaliteit.  Met als gevolg dat niet alleen de inkomsten uit arbeid maar ook die uit vermogen de sociale zekerheid helpen betalen.  Als een vorm van solidariteit.   De afgeslankte sociale zekerheid wordt een onderdeel van de essentiële kerntaken van de overheid.  Het is niet verantwoord dat alleen de inkomsten uit arbeid die sociale zekerheid zouden dragen.

 

De hele administratie voor de inning van sociale bijdragen, en het overgrote deel van de personeelsadministratie vallen daardoor gewoon weg.  Gedaan met sociale bijdragen berekenen voor werknemers of zelfstandigen.  Alles wat de mensen aan de staat afdragen zal staan op één belastingsbrief.  Zo hoort dat ook.  Dat sluit aan bij het idee van de hervorming van het hele belastingsstelsel waarbij alle belastingen van de federale overheid, de Vlaamse overheid en de door Vrijheid voorgestelde kantons, op één belastingsbrief komt.  Zo weet iedereen meteen waar hij of zij aan toe is.

 

De aanvullingen op de pensioenen zullen wel individueel betaald worden.  Die aanvullingen kunnen samen verwerkt worden met het deel van de belastingen dat door de mensen zelf kan worden bestemd.  Vrijheid wil immers dat we een bepaald percentage van onze belastingen, 5 % of zo, expliciet kunnen toewijzen aan een departement van de overheid dat we expliciet willen steunen.  Of aan onze pensioenopbouw dus.  Daarnaast staat het iedereen vrij om aan private pensioenopbouw te gaan doen.

 

Epioloog.

 

Met deze hervorming van de sociale zekerheid komen we in een heel ander land terecht.  Een land waar een groot deel van de administratie overbodig wordt.  Een land waar de overheid meer gaat focussen op de mensen zelf.

 

In de plaats van instellingen die lonen berekenen of mensen vervolgen die niet passen in de regeltjes, komt er een veel meer uitgebreide ondersteuning van wie geen werk heeft.  Dat zal een organisatie worden rond de werven waar het bijstaan van mensen die daar nood aan hebben belangrijk wordt. De meerwaarde van zo’n overheid voor de samenleving is veel groter dan een overheid die de inning van de bijdragen voor de sociale zekerheid organiseert.  We laten de mensen niet in de steek.  Het omgekeerde doen we.  Vrijheid is de meest sociale partij van alle partijen.

 

De last van de sociale zekerheid laten financieren door alleen maar de werkende mensen, is onverantwoord.  Die sociale zekerheid, in zijn afgeslankte vorm, is een essentiële overheidstaak.  Zo halen we de last op arbeid naar beneden en zorgen we voor een meer rechtvaardige spreiding van de kosten.

 

In globo zal wat we voorstellen de kostprijs van het overheidsapparaat sterk beperken.  Door de voorgestelde doorgedreven vereenvoudiging.  De nieuwe transparante structuur laat toe met de bevolking een duidelijk en eenvoudig pact te sluiten.  Niemand wil dat de sociale zekerheid onbetaalbaar wordt.  De mensen willen vooral duidelijkheid, zekerheid en een eerlijke verdeling.  Wel, met het voorstel van Vrijheid krijgen ze dat.  Zodat het leven voor iedereen leefbaar wordt.

 

~