Veiligheid, boetes & straffen

Het loopt mis op justitie en veiligheid. Dat is de voorbije maanden pijnlijk duidelijk geworden. Er is een mismatch tussen boetes voor bijvoorbeeld verkeer en allerlei inbreuken, tot het te laat buiten zetten van de vuilbakken. Terwijl de straffeloosheid heerst voor bepaalde geweldsdelicten. Er is de problematiek dat er geen plaats is voor jonge criminelen. Onze veiligheidsdiensten en politiemensen zijn zo hard overbelast dat ze echt niet meer kunnen. De mensen zitten op hun tandvlees. Dat komt omdat de politici altijd maar regels blijven bijmaken. Allemaal voorzien van straffen. Ons veiligheidssysteem moet dat allemaal verwerken. Steeds meer. Pas als de politiemensen echt niet meer kunnen, krijgen ze wat personeel bij. Vaak een druppel op een hete plaat. Zo deint de overheid steeds verder uit en betalen wij allemaal steeds meer belastingen in een nooit eindigende spiraal. 

 

Wel, het wordt tijd dat die spiraal echt wel eindigt.  

 

Om dat te doen wil Vrijheid een verregaande golf van depenalisatie en vermindering van het aantal wetten en regels.  Gekoppeld aan een reorganisatie van justitie en politie waardoor die mensen veel meer ruimte krijgen. Die reorganisatie zal een stuk gemakkelijker worden als justitie en politie minder werk krijgen. Zo zullen ook onze gevangenissen en justitiehuizen minder werk krijgen. Eindelijk zullen de straffen echt worden uitgevoerd. Niets ondermijnt justitie en politie zo erg als het niet uitvoeren van beslissingen. 

 

1. Depenalisatie (uit de strafwet halen)

De huidige generatie politici werkt iedere keer weer op dezelfde manier. Als er een actueel probleem is – een steekvlam – dan schieten ze in gang. De aandacht van de pers is er, en dat moet dat probleem zeer dringend worden opgelost. Er komen wetten en regels. Die regels worden gekoppeld aan verboden, en aan die verboden hangen boetes en straffen vast.   Politici trekken zich weinig aan van de zware gevolgen van dit standaardgedrag. De hele brei aan wetten en regels wordt op den duur zo ondoorzichtig en belastend dat het onwerkbaar wordt. Er ontstaan tegengestelde regels die uiteindelijk de problemen nog groter en zelfs soms onoplosbaar maken. De politiek raakt verstrikt in zichzelf en het beleid wordt onmogelijk. Door al die regels en straffen worden de politie – en veiligheidsdiensten - overladen. Steeds weer zijn er vragen tot versterking. Zo komen we terecht in een spiraal waarbij de staat groter en groter wordt. Meer regels, meer administratie, meer boetes, meer politie, meer veiligheidsdiensten, meer justitie, meer inningen, meer belastingen.  Die spiraal moet dringend doorbroken worden.

 

Daarom wil Vrijheid een drastische depenalisatie. Door het nemen van slimme organisatorische maatregelen is het mogelijk om op heel wat terreinen de regels te ontdoen van hun strafrechtelijk sluitstuk. Als ze niet meer strafbaar zijn, kunnen de mensen geen boetes of straffen meer krijgen en hoeft de politie ook niet meer op pad. Dat is een win-win situatie. De mensen krijgen meer vrijheid, voelen minder de druk van de overheid en het politieapparaat. We kunnen weer wat meer ademene. Terwijl de staat een stuk kleiner en goedkoper wordt, zodat ook de belastingen naar beneden kunnen. Een paar voorbeelden. 

 

1.2 Depenaliseer prostitutie

Heel het prostitutiebeleid in ons land is een hypocriete bedoening. De ene wordt vervolgd, en de ander mag gewoon jarenlang verder doen met wat eigenlijk is verboden. Officialiseer prostitutie. Geef de sekswerkers een statuut.  Dan is de strafbaarstelling gewoon niet meer nodig. Beperk de strafrechtelijke regels tot situaties waarbij minderjaringen zijn betrokken of mensen worden gedwongen tot prostitutie. 

​

1.3 Sluit schijnzelfstandigheid gewoon uit: één sociaal statuut

 Duizenden bladzijden PV’s en onderzoeken die jaren aanslepen teisteren jaarlijks onze rechtbanken omdat er nog altijd een onderscheid is in de statuten van de zelfstandigen en de werknemers. Als er één sociaal statuut is voor iedereen, dan vallen al die vervolgingen gewoon weg. Dat is een pak administratie en vervolging bespaard. 

 

1.4 Depenaliseer uitingsmisdrijven – persvrijheid

Heel het strafstelsel van de persvrijheid is hopeloos verouderd.  Wie iets verkeerd schrijft moet naar assisen, maar wie dezelfde zin zegt op TV niet. Die kan verschijnen voor de correctionele rechtbank. De geschriften geven aanleiding tot klachten die in schuiven en kasten terechtkomen omdat niemand een assisenproces wil organiseren voor zoiets. De magistraten werken eigenlijk op die manier de uitvoering van de wet tegen. Stop daarmee. Dat heeft geen zin. Haal alle uitingsmisdrijven uit het strafrecht.  Wie zich grof uitlaat op publieke bijeenkomsten moet daarvoor niet worden gestraft. Het is aan het publiek om daar schande over te spreken.  Dat is een straf op zich.  

 

Laat wie zich geschaad voelt door wat een ander schrijft daarvoor de burgerlijke rechter aanspreken. Die zal dan wel oordelen of wat er is geschreven een misbruikt uitmaakt of niet. Hetzelfde geldt voor wie iets zegt dat racistisch is of sexistisch. Er zijn al VZW’s genoeg die in het “algemeen belang” zo’n processen kunnen voeren. De politiediensten en de onderzoeksrechters hoeven daar niet tussen te komen.

 

Hoogstens is het denkbaar dat wie blijft laster verspreiden ondanks burgerlijke processen en dwangsommen, voor een strafrechter wordt gebracht. Of wie aanzet tot geweld.  

 

1.5 Vereenvoudig de belastingen

Ons belastingstelsel is aan een heel sterke vereenvoudiging toe. Als we de omvang van de staat kunnen terugdringen, dan wordt het ook gemakkelijker om dat te realiseren. Minder staat betekent minder nood om belastingen te innen en minder creatieve bijkomende belastingen. Minder fiscale regels betekent ook minder mogelijkheden om die regels te overtreden en dus minder ontduiking en minder vervolgingen voor fiscale fraude. 

 

1.6 Legaliseer drugs

 We geven elk jaar een klein miljard uit in België aan de “war on drugs”. We zouden beter die “war” voeren waar hij moet gevoerd worden: in de preventie en in de zorg voor die verslaafden. Niet in de bommen die op gevels worden gegooid in de hopeloze strijd tegen de maffia die we nooit gaan winnen. Het doel is minder verslaafden.Daarop moeten we helemaal inzetten. De omslag moet gemaakt worden: (1) aantal verslaafden afbouwen, en (2) de war on drugs staken. Daardoor wordt een groot deel van het veiligheidsapparaat ontlast.  

 

1.7 Haal de overtreding van vergunningen uit het strafrecht

Het overtreden van vergunningen kan perfect worden beteugeld zonder dat daar de politie en de correctionele rechtbank eraan te pas komen. Herstelvorderingen kunnen perfect door de overheid of door mensen die schade lijden worden ingediend in een burgerlijk proces. Daarvoor is geen politieapparaat nodig. Tenzij er lichamelijk leed wordt toegebracht. 

 

1.8 Depenaliseer de aansprakelijkheid van artsen 

 Artsen, tandartsen en zorgpersoneel zijn de enige beroepsgroep die bij een fout altijd dreigen correctioneel te worden vervolgd. Omdat hun fouten gevolgen hebben voor de fysieke integriteit. Dat is niet fair. Natuurlijk kan wat ze doen zeer grote gevolgen hebben. Maar daarvoor bestaan schadevergoedingen. Met een eenvoudige permanente toegang van de patiënten tot hun patiëntendossiers en een versterkte werking van de ombudsdiensten van de hospitalen bij schadegevallen, kan al veel opgelost worden. Door de aansprakelijkheid van artsen en zorgpersoneel uit de strafrechtelijke sfeer te houden kan die aansprakelijkheid gemakkelijker bespreekbaar worden.  

 

Dit zijn maar enkele voorbeelden hoe in onze samenleving hele stelsels van vervolging gewoon kunnen worden dichtgeklapt. Niemand gaat daar ook maar enig nadeel van ondervinden. Wat we wegnemen is ooit strafbaar gemaakt, maar dat heeft vooral veel administratie veroorzaakt. Voor niets. Omdat het niets heeft geholpen, of omdat die strafbaarstelling hopeloos verouderd is. Toch schaffen de huidige politici deze regels niet af.  Zo verslaafd zijn ze geworden aan hun systeem van regels-straffen- administratie-vervolging.  

 

De activiteiten van de staat, van de administratie, van de veiligheidsdiensten, van de politiediensten en van justitie kunnen door depenalisatie aanzienlijk worden beperkt. Zo komt er ruimte voor het vervolgen van misdaden waar de samenleving echt van wakker ligt.  Op vlak van onder andere cybercriminaliteit, oplichtingen via het internet, straatgeweld en diefstallen allerhande is er erg veel werk op de plank. Op die terreinen kan de politie veel meer zinvol werk doen.    

2. De straffen 

 Het straffenarsenaal van de rechters is op dit ogenblik al behoorlijk groot. Dat straffenarsenaal is behoorlijk humaan.   De doodstraf is afgeschaft en Vrijheid wil dat zo houden. Er is wel nog werk aan de winkel in de gevangenissen zelf. De gevangenissen van bijvoorbeeld Sint-Gillis en Vorst zijn echt niet meer van deze tijd.  Hoewel het niet de bedoeling is dat gevangenen op hotel gaan, mag het ook niet inhumaan worden.  Ook het arsenaal aan werkstraffen, cursussen en alternatieve straffen is groot. Dat is goed want het effect van de straf is niet op iedereen hetzelfde.  Zo kan de rechter beter afstemmen welke straf voor welke dader het meest geschikt is.  Vrijheid wil de rechters nog wat meer bewegingsruimte geven. Zo moet het mogelijk worden dat een rechter die een correctionele zaak behandelt, meteen ook beslist dat iemand van het grondgebied moet worden verwijderd. Zonder dat daarvoor een afzonderlijke procedure nodig is. Meteen kan dat ook het aantal mensen in de gevangenissen beperken. 

 

Wel is het nodig ervoor te zorgen dat er meer evenwicht komt in de straffen. Vaak worden verkeersinbreuken veel harder bestraft dan feiten van diefstal bijvoorbeeld. Dat leidt tot het gevoel bij de burger dat justitie niet fair optreedt.  Wat de geloofwaardigheid niet ten goede komt. Het is de taak van het parlement om ervoor te zorgen dat de rechters dat evenwicht beter bewaren. 

 

Het beheer van in beslag genomen en verbeurd verklaarde goederen is in ons lang abominabel slecht. Het duurt soms jaren voor goederen die uit misdaad voortkomen uiteindelijk door de staat worden verkocht. Waardoor de overheid een hoop geld misloopt. De kosten voor de nodeloze stalling van voertuigen swingen bijvoorbeeld de pan uit. Het management van de instellingen die daarmee zijn belast moet hoogdringend zwaar worden resultaatgericht aangepakt en wakker geschud. Er worden te veel fouten gemaakt bij deze diensten. 

 

De efficiency van justitie en politie staat of valt met de uitvoering van de genomen beslissingen. Verdachten en recidivisten laten lopen omdat er geen plaats is in de gevangenis of in een jeugdinstelling, dat kan anno 2024 echt niet meer. Door de depenalisatie kan er meer ruimte vrijkomen zodat we het gevoel van straffeloosheid dat hier en daar heerst, kunnen wegnemen. 

 

3. Reorganistatie

De modernisering van de politie – en veiligheidsdiensten is een hoogst noodzakelijke ingreep voor het voeren van een goed beleid. Zo’n modernisering is nodig op vlak van de structuur van politie en justitie.  Maar ook “kleine” maatregelen die de efficiëntie sterk kunnen verhogen, zijn maken een wereld van verschil. 

​

In de 21ste eeuw is het niet nodig om de schijn op te houden dat het parket en de politie 2 gescheiden werelden zijn. Dat is niet zo, en waar het wel nog zo is, zou het beter niet meer zo zijn. De politie en de veiligheidsdiensten hebben nood aan juridisch toezicht. Dat staat buiten discussie. Maar integreer die diensten. Laat de parketmagistraten bij de politie intrekken. Van daaruit kunnen ze ook perfect, zoals de advocaten, verschijnen voor de rechtbanken.  De rol van de onderzoeksrechters kan worden beperkt tot tussenkomsten voor bepaalde delicate onderzoeksdaden, zoals huiszoekingen. Zij hoeven maar in uitzonderlijke gevallen een volledig onderzoek te leiden. 

 

Laat die procureurs dan toe om niet alleen over geldelijke straffen te onderhandelen met verdachten, maar ook over gevangenisstraffen of alternatieve maatregelen. Zo kunnen zaken uit de rechtbank worden gehouden en ontstaat er een grotere aanvaarding van de straf bij de daders. Daarbij is het ontzettend belangrijk dat de slachtoffers inspraak krijgen in dit onderhandelingsproces, en dat er door de parketten wordt op toegezien dat slachtoffers worden vergoed. 

 

Die slachtoffers blijven na een vonnis meestal gewoon in de kou staan. De veroordeelde moet de burgerlijke partijen betalen, maar doet dat gewoon niet. Een kei kan je niet stropen. Vrijheid wil de parketten de opdracht geven om op klacht van een burgerlijke partij, de betaling van de burgerlijke vergoeding op te volgen. Daarom zal het ook bij elk vonnis noodzakelijk zijn de uiteindelijke omvang van de straf te koppelen aan de inspanningen van de veroordeelde om de schade te vergoeden.   

 

Het spreekt voor zich dat er voor elke zaak één elektronisch dossier moet komen met toegang van alle betrokkenen tot dat ene dossier. Afhankelijk natuurlijk van de stand van het onderzoek. De politiemensen en magistraten, zowel als de partijen, kunnen dan stukken aanvullen in dat ene centrale elektronisch dossier. In de plaats van rond te zeulen met papieren stukken of kopieën.  Dat is echt niet meer van deze tijd. 

 

Door het koppelen van de dossiers per betrokkene wordt de zogenaamde “verkokering” tegengewerkt.  Diensten die van elkaar niet weten omdat ze met verschillende zaken bezig zijn die op dezelfde personen betrekking hebben. 

 

Ook de 2 of 10 vingers, de politie die urenlang PV’s typen – waardoor verhoren hopeloos traag verlopen – mogen op stal.  Hopeloos verouderd is dat. Alle verhoren kunnen doorgaan in verhoorkamers met video-opname. Politiemensen uitgerust met bodycams zullen ook kunnen opnemen wat mensen hen verklaren op straat bij interventies. Rest dan nog een veel korter PV waarin de politiemensen aanduiden waar de essentie van het verhoor op de video is te zien.   Dat is één voorbeeld van de manier waarop de administratie bij de politie sterk kan worden gereduceerd.

 

Meteen kan ook de tussenkomst van advocaten bij elk verhoor in vraag worden gesteld. De kans dat er bij zo’n verhoren die worden gefilmd bij ons slagen worden uitgedeeld zoals dat op een Turks politiekantoor het geval was, is niet groot.  Video’s van de verhoren zijn een goede garantie op het fair verloop van die verhoren.  Als advocaten niet voor elk verhoor moeten worden opgeroepen en er op die mensen moet worden gewacht, dan kan de politie sneller doorwerken. 

 

De politie heeft nood aan gespecialiseerde eenheden. Bijvoorbeeld op vlak van financiële – en cybercriminaliteit. Al te veel wordt ook op die terreinen gewerkt met politiemensen die onvoldoende opleiding hebben gehad. Of er is simpelweg tekort aan personeel. Als de politiemensen voldoende goed opgeleid zijn, dan zal ook hun efficiëntie bij de opsporing verhogen. Daarbij hoort ook het verstrekken van de nodige feedback. Veel politiemedewerkers weten niet eens wat het resultaat is van hun onderzoeken in de uiteindelijke gerechtelijke beslissingen. Zo kunnen ze niet leren van wat ze goed of fout hebben gedaan.  

 

Dit zijn maar enkele voorbeelden hoe politie en justitie ingrijpend kunnen worden gemoderniseerd. Het zal een zaak zijn om de hele flow in kaart te brengen en zo veel mogelijk handelingen en procedures te vervangen door organisatorische maatregelen die de werklast sterk kunnen terugdringen. Wat we hier voorstellen zijn belangrijke stappen, maar er is veel meer werk op de plank.  

 

Epiloog

Het is beslist mogelijk om met een aantal eenvoudige ingrepen die niemand pijn doet, justitie en de politie sterk te ontlasten.  Daarmee wordt ook een pak geld bespaard. In de plaats van meer uit te geven kan het perfect zijn om minder uit te geven en toch een efficiënter veiligheidsapparaat te maken. De spiraal van altijd maar meer, altijd maar meer uitgaven ook en uiteindelijk altijd maar meer belastingen, moet worden doorbroken. 

 

Een moderne politie en justitie maken uitgebreid gebruik van informatica en moderne uitrustingen zoals camera’s en video-opnamen. Ook op dat vlak kan veel geld worden bespaard terwijl er wel meer ruimte komt om zinvol en doortastend te werken. 

 

Allemaal ingrepen die niemand pijn doen, maar wel een heuse besparing opleveren. 

​

_